Кніга пад назвай “Святло каштоўнасцей духоўных” (пад агульнай рэдакцыяй загадчыкаў кафедр беларускай культуры і фалькларыстыкі і беларускай мовы прафесараў ГДУ імя Ф. Скарыны, доктараў філалагічных навук В. С. Новак і А. А. Станкевіч) расказвае пра гэтыя самыя дыяменты Жлобіншчыны. Выданне пабачыла свет дзякуючы фінансавай падтрымцы Жлобінскага райвыканкама.
Адкрываецца зборнік артыкулам яго старшыні Леаніда Апанасюка пра сённяшні дзень раёна, знакамітых землякоў, калектывы прадпрыемстваў, што ўслаўляюць край сваёй працай…
А першыя людзі з’явіліся тут яшчэ каля 10 тысяч год да нашай эры. На правым беразе Дняпра — самая ранняя стаянка чалавека на тэрыторыі Жлобіншчыны, каля вёскі Шыхаў. Яна прымяркоўваецца да эпохі позняга мезаліту. Першыя ж пісьмовыя згадкі пра край былі ў часы Вялікага княства Літоўскага.
У першыя месяцы Вялікай Айчыннай на Жлобіншчыне па-геройску дзейнічаў 63 стралковы корпус пад камандаваннем генерал-лейтэнанта Л. Р. Пятроўскага, які здолеў разбіць міф пра непераможную гітлераўскую армію, больш чым на месяц затрымаў праціўніка на Дняпры, што паспрыяла вывезці тысячы жыхароў і 56 прадпрыемстваў з Гомеля, Жлобіна, Рагачова.
Пра гэтыя і многія іншыя гістарычныя падзеі і факты напісалі вучоныя В. Лебедзева, А. Кіштымаў, А. Макушнікаў, М. Мурашка.
З артыкула доктара філалагічных навук, прафесара А. Рогалева даведваемся, што ў канцы XV стагоддзя Жлобін меў назву Хлепен (Хлепень). “Ніякага перайменавання ў дадзеным выпадку не адбылося. Хутчэй за ўсё, Хлепен і Жлобін — два суседнія населеныя пункты, якія са старадаўніх часоў знаходзіліся ў непасрэднай блізкасці адзін да аднаго”, — заўважае вучоны. Аказваецца, геаграфічная назва Жлобін першапачаткова выступала ў форме Злобін. Такая змена гукаў распаўсюджаная ва ўсходніх славян. На думку А. Рогалева, назва Злобін гістарычна з’яўлялася адносным прыметнікам. І яе можна трактаваць як “пасяленне на злобе” — на ўзвышшы, высокім беразе.
Вучоны дае цікавыя тлумачэнні і шматлікіх іншых назваў населеных пунктаў раёна.
“Вясна, вясняначка,
Дзе твая дачка Мар’яначка?
Сядзіць у садочку, шые сарочку
Свайму сыночку Васілёчку”, —
такой песняй гукалі вясну ў вёсцы Гарадок Жлобінскага раёна. А ў Верхняй Албе, упершыню выпраўляючы карову ў поле з зімы, абходзілі яе ў двары тройчы з хлебам-соллю і свечкамі. Пры гэтым прамаўлялі: “Выганяю цябе, кароўка, на крутую горку, на шаўковую траву. Рожкамі каліся, ножкамі тапчыся, хвосцікам махай, сваё малачко нікому не аддавай…”
Старонкі каляндарна-абрадавага фальклору, адметнасці народных традыцый зафіксавалі прафесар Валянціна Новак, асістэнт кафедры Святлана Вяргеенка і дацэнт Алена Палуян разам са студэнтамі падчас вучэбнай фальклорнай практыкі. Шчодра прадстаўлены і абразкі сямейна-абрадавага фальклору, занатаваныя ў экспедыцыях па Жлобіншчыне. Напрыклад, у вёсцы Мормаль існаваў такі звычай: калі нявеста ішла да шлюбу цяжарнай, яе маці на вяселлі накідвалі хамут і запрагалі ў сані за тое, што не зберагла дачку.
У кнізе шырока прадстаўлены інфарматары фальклору — вясковыя жанчыны, якія ведаюць замовы ад самых розных бед-напасцяў. Напрыклад, жыхарка вёскі Касакоўка Варвара Сцяпанаўна Троцкая можа параіць, як знішчыць любоў нежаданага. Цытую: “Трэба астудзіць у стакане вады кусок раскаленага да красна жалеза, затым сказаць на ваду слова так, штобы дыханне паветра касалася вады:
— Іменем Адоная, да пагасне ў цябе страсць падобна таму, як жалеза астыла ў той вадзе (5 разоў). І выпіць ваду адразу”.
Іменаслоў сучаснага Жлобіна з 2002 па 2008 год прадстаўляе ў зборніку прафесар Аляксандра Станкевіч. Цікава, што самымі папулярнымі мужчынскімі імёнамі ў гэты перыяд у горадзе былi Мікіта, Максім, Уладзіслаў, Аляксандр, Арцём, Кірыл, Дзмітрый, Аляксей, Ілья, Іван, Данііл. А сярод жаночых — Анастасія, Дар’я, Вікторыя, Ганна, Кацярына, Лізавета, Аліна, Паліна, Ксенія.
Найбольш распаўсюджаныя на жлобінскай зямлі прозвішчы прадставіў у сваёй публікацыі дэкан філалагічнага факультэта ГДУ імя Ф. Скарыны кандыдат філалагічных навук, дацэнт Уладзімір Бобрык. Доктар фізіка-тэхнічных навук, прафесар Дзмітрый Лін даследуе дэмаграфічную сітуацыю ў раёне.
Усім, хто возьме ў рукі гэтую кнігу, прыемна будзе пазнаёміцца і з біяграфіямі Герояў Савецкага Саюза і Герояў Сацыялістычнай Працы, лаўрэатаў Дзяржаўных прэмій, ганаровых грамадзян раёна, вядомых дзеячаў навукі і асветы, культуры, літаратуры і мастацтва.
Кніга аб’ёмам 543 старонкі цудоўна ілюстравана каляровымі фотаздымкамі, якія перадаюць і прыгажосць магутнага Дняпра ў ваколіцах Жлобіна, і каляны марозчык зімовага ранку, і пяшчотнасць “сонейкаў” на вербнай галінцы, і такі знаёмы з дзяцінства грыбны водар у зацішку сасновага бору…
“Святло каштоўнасцей духоўных” — цудоўны кніжны падарунак у Год роднай зямлі. Верыцца, што зборнік на доўгі час стане візітоўкай Жлобіншчыны
